Wniosek do Wojewody dot Uchwały RM w sprawie zasad przyznawania diet sołtysom

 Uważamy, że Uchwała Rady Miejskiej w sprawie przyznawania diet sołtysom z terenu naszej Gminy jest wadliwa pod względem prawnym. Dlatego skierowaliśmy do Wojewody Łódzkiego wniosek w tej sprawie. Oto jego treść:

Wniosek o skorzystanie przez Wojewodę łódzkiego z uprawnienia nadzorczego na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.)

Niniejszym zwracamy się, na podstawie art. 241 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) z wnioskiem o skorzystanie przez Wojewodę Łódzkiego z uprawnień nadzorczych w postaci uchylenia, w całości Uchwały Nr VII/43/07 Rady Miejskiej w Przedborzu z dnia 21 marca 2007 w sprawie ustalenia zasad przyznawania diety dla przewodniczącego rady sołeckiej.

W niniejszej Uchwale bezprawnie przyjęto:

§ 1. 1. Ustala się, że przewodniczącemu rady sołeckiej uczestniczącemu w sesji i komisji Rady Miejskiej w Przedborzu na imienne zaproszenie Przewodniczącego Rady Miejskiej przysługuje dieta w wysokości ½ diety radnego.

Zapis taki koliduje z prawem, ponieważ:

Art. 37 a ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 wraz z późniejszymi zmianami), mówi: „Przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu. Przewodniczący rady gminy jest każdorazowo zobowiązany do zawiadamiania, na takich samych zasadach jak radnych, przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej o sesji.”

Z artykułu tego jasno wynika, że Przewodniczący Rady, ma obowiązek każdorazowo powiadamiać przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych ( w tym przypadku sołtysów) o sesjach Rady Miejskiej. Nie można, zatem warunkować wypłacania diet sołtysom od ich imiennego zaproszenia na sesje Rady Miejskiej w Przedborzu. W mojej ocenie ze względu na to, że sołtys ma prawo, ale nie obowiązek uczestniczyć w sesji, uchwały rad gmin stanowiące, że sołtysom w ich gminie należą się diety „za udział w sesji rady gminy” są nieuprawnione i wadliwe. Diety te w żadnym razie nie powinny być uwarunkowane od uczestnictwa w sesji, gdyż oznaczałoby to zmuszanie sołtysa do tego udziału, co byłoby sprzeczne z ustawą.

Jeśli więc rada gminy uchwali, że dieta sołtysowi przysługuje „za udział w sesji", to narzuca mu obowiązkowy udział w sesjach, często jeszcze pod rygorem niewypłacenia diety za nieobecność. Narzucanie zaś obowiązku uczestnictwa przez sołtysa w sesji to niedozwolona modyfikacja ustawy aktem prawa miejscowego, a więc aktem niższego rzędu niż ustawa.

Wskazuje na to nie tylko treść ww. przepisu ustawowego, ale też wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 9 marca 2010 r. (sygnatura III SA/Wr 857/09), który zapadł w sprawie statutu sołectwa D. uchwalonego przez radę miejską w S. Kilka przepisów w tym statucie zostało zaskarżonych przez wojewodę, (który jako organ nadzoru nad gminami ma obowiązek badać zgodność uchwał gmin z obowiązującym prawem). I wojewoda dolnośląski m.in. stwierdził, że niezgodny z art. 37a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym jest przepis § 23 statutu sołectwa D., w którym rada miejska S. nałożyła na sołtysa D. obowiązek udziału w sesjach rady miejskiej. Sąd podzielił zdanie wojewody i stwierdził w uzasadnieniu wyroku, że ów przepis w statucie sołectwa:

„narusza art. 37a zdanie pierwsze ustawy o samorządzie gminnym, według którego przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu, co oznacza, że ustawodawca ani nie obciążył sołtysa takim obowiązkiem, ani nie stworzył radzie gminy podstawy prawnej do przekształcenia ustawowego uprawnienia sołtysa w obowiązek, który miałby wynikać z uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego".

Ustalenie prawa sołtysów do pobierania diet „za udział w sesji rady gminy" nie jest prawidłowe również z punktu widzenia praktycznego. Bo wtedy powstają dylematy czy można czy nie można płacić dwa razy za to samo w przypadku, gdy sołtys sprawuje równocześnie mandat radnego. W istocie nie można. Rada gminy powinna, więc po prostu zmienić treść uchwały w sprawie diet dla sołtysów i usunąć z niej fragment, że dieta sołtysowi należy się „za udział w sesji rady gminy". Wtedy nie będzie takich dylematów. Wiąże się to z § 1. 2. w/w Uchwały Rady Miejskiej w Przedborzu:

2. W przypadku zbiegu prawa do diety radnego i diety, o której mowa w ust. l przysługuje jedna korzystniejsza dieta.

Zapis ten należy również przyjąć za niezgodny z prawem, ponieważ w świetle obowiązujących przepisów, sołtysowi pełniącemu również funkcję radnego – przysługują dwie diety tj. dieta radnego i dieta sołtysa.

W niniejszej sprawie w pierwszej kolejności wskazać należy, że stosownie do treści art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych, natomiast w myśl art. 37b ust. 1 wymienionej ustawy analogiczne uprawnienia przysługują przewodniczącym organów wykonawczych jednostek pomocniczych, m.in. sołtysom.  

„Oznacza to, że ustawa o samorządzie gminnym zawiera dwie niezależne podstawy prawne do przyznania diet różnym podmiotom występującym w gminie, a mianowicie: radnym i przewodniczącym organów wykonawczych jednostek pomocniczych. Przy czym z literalnego brzmienia art. 37b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wynika, że sołtysom może być przyznana dieta, lecz nie musi - zależy to wyłącznie od woli rady gminy. Przepisy ustawy nie zobowiązują jej, bowiem do podjęcia uchwały w tym zakresie. Pod pojęciem "diety" należy rozumieć wyrównanie wydatków i strat spowodowanych pełnieniem określonej funkcji” – Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 20 kwietnia 2012 r. NK.4.4131.145.2012.SA.

W tej sytuacji unormowanie przyjęte przez Radę Miejską w Przedborzu nie jest prawidłowe, ponieważ jak słusznie (w analogicznej sytuacji), wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny z siedzibą w Gliwicach „skutkuje to tym, że osoby będące zarówno radnymi jak i przewodniczącymi organu wykonawczego jednostki pomocniczej otrzymują tylko jedną dietę, a okoliczność ta, jak zasadnie podniósł to organ nadzoru narusza postanowienia art. 32 Konstytucji RP, a mianowicie zasadę równości” – zobacz wyrok z dnia 3 listopada 2008 r. sygn. akt IV SA/Gl 197/08.

Unormowania zamieszczone w art. 25 ust. 4 i wart. 37b ustawy o samorządzie gminnym wykluczają się, co oznacza, że osoba będąca jednocześnie radnym i sołtysem winna otrzymywać dwie niezależne diety z uwagi na pełnienie dwóch niezależnych funkcji społecznych, a ograniczenie prawa obywateli musi posiadać umocowanie w przepisie ustawowym, a obowiązujące unormowania prawne takich ograniczeń nie wprowadzają.

Patrz również wyrok WSA w Rzeszowie:

„W sytuacji, gdy rada decyduje się na określenie tych zasad dla przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej, a osoba ta jest radnym, któremu z mocy prawa przysługuje dieta, to dla takiego podmiotu istnieją dwa tytuły prawne uprawniające do wypłaty stosownych diet. W konsekwencji Rada Miejska w Brzozowie nie mogła ograniczyć tego uprawnienia do przyznania tylko jednej diety w najwyższej wysokości (...)" - II SA/Rz 496/13 - Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 21.08.2013 r.

W związku z powyższym wnosimy do Wojewody Łódzkiego o podjęcie działań mających na celu wyeliminowane z obrotu prawnego tej wadliwej pod względem prawnym Uchwały.

Jednocześnie informujemy Wojewodę, że Przewodniczący Rady Miejskiej w Przedborzu, nie wywiązuje się z ustawowego obowiązku o każdorazowym powiadamianiu sołtysów z Gminy Przedbórz o terminach posiedzeń Rady Miejskiej w Przedborzu, jak również nie dostarcza się im dokumentów związanych z tematem Sesji. Również w tym zakresie prosimy Wojewodę o podjęcie działań mających na celu przywrócenia porządku prawnego.